نابغه‌ ایرانی که نامش در کنار نام نیوتن و پاسکال ثبت شده است

قسمت اول
خیام نیشابوری اولین کسی بود که نشان داد معادله درجه سوم ممکن است دارای بیش از یک پاسخ باشد یا اینکه اصلاً جوابی نداشته باشند و فردی بود که به دلیل کارهای علمی‌اش، یکی از حفره های ماه به نام وی به ثبت رسید و در سال ۱۹۸۰ سیارکی به نام "Omar Khayyam ۳۰۹۵" نامگذاری شده است.
به گزارش ایسنا، غیاث الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری، ریاضیدان، اخترشناس و شاعر ایرانی است که در ۲۸ اردیبهشت سال ۴۲۷ و زمان حکومت سلجوقیان در نیشابور به دنیا آمد. خیام دارای هوش فوق‌العاده و حافظه‌ای نیرومند و قوی بود و علاوه بر داشتن دانش در ریاضی، نجوم در فلسفه، دین، تاریخ، گاهشماری، در موسیقی نیز دانش فراوانی داشت پس می توان او را همه چیزدان و بزرگترین دانشمند قرن پنجم نامید.
مقام و شهرت بسیار خیام در زمان خود سبب شد معاصران او با القابی چون امام، فیلسوف و حجة الحق، او را بستایند.
خیام نیشابوری در قرن پنجم و ششم هجری و در دوره حکومت سلجوقی زیست. او فردی صریح‌الهجه با تفکری آزاد و عاقبت‌اندیش و مدبر بود که با وجود تعصبات و سختگیری‌های فراوان در خراسان و دیگر مناطق ایران در آن ایام، از بیان عقاید فلسفی خود فروگذار نگذاشت ولی تنگ‌نظران هم‌دوره‌اش سکوت نکردند و تا توانستند، به او تاختند.
به گفته‌ برخی، در پی این هجمه‌های پی‌درپی فضا برای خیام آن‌چنان تنگ و تاریک می‌شود که سفر حجی را تدبیر می‌کند. پس از حج، مدتی به بغداد می‌رود. دوستان آن دیار، بزرگش می‌دارند و از او بذل حکمتش را می‌طلب می‌کند ولی خیال هوای وطن می‌کند از این رو به نیشابور بازمی‌گردد.
خیام به دعوت جلال‌الدین ملکشاه سلجوقی و وزیرش نظام الملک به اصفهان رفت تا سرپرستی رصدخانه اصفهان را به عهده گیرد. وی در مدت اقامت ۱۸ ساله در اصفهان، زیج ملکشاهی (جدول محاسبات نجومی) را تهیه و در حدود سال ۴۵۸ طرح اصلاح تقویم را تنظیم کرد و تدوینگر و بنیانگذار تقویم جلالی شد.
در این زمان خیام به عنوان اختربین در دربار مشغول به کار شد هر چند به اختربینی اعتقادی نداشت.پس از مرگ ملکشاه و کشته شدن نظام الملک، خیام مورد بی‌مهری قرار گرفت و کمک مالی به رصدخانه قطع شد!