بحران زیست‌محیطی در قلب لرستان؛ خرم‌رودِ خسته و از نفس افتاده

*رضوان پاک منش
انباشت نگران‌کننده زباله در بستر خرم‌رود خرم‌آباد، این رگ حیاتی شهر را در آستانه یک بحران جدی زیست‌محیطی قرار داده است؛ بحرانی که نه‌تنها سیمای شهری را مخدوش کرده، بلکه سلامت و آینده زیست‌محیطی منطقه را نیز تهدید می‌کند.
خرم‌رود، رودخانه‌ای که سال‌ها همچون شریان زنده در قلب خرم‌آباد جاری بوده و زیبایی، حیات و هویت این شهر را شکل داده است، امروز در وضعیتی قرار گرفته که بسیاری از مردم و فعالان محیط‌زیست آن را «فریاد بی‌صدای طبیعت» می‌نامند. جایی که روزگاری صدای خوش جریان آب و شفافیت رودخانه، نماد سرزندگی شهر بود، اکنون زیر لایه‌ای از زباله‌های رهاشده دفن شده و نفس می‌کشد.
 تصاویر هشداردهنده از یک واقعیت تلخ
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان؛ تصاویر و ویدئو‌های منتشرشده از بخش‌هایی از خرم‌رود در روز‌های اخیر، تنها یک آلودگی سطحی را نشان نمی‌دهند؛ بلکه سندی از یک بحران رو به گسترش هستند. کیسه‌های پلاستیکی، بطری‌ها، ظروف دورریختنی، نخاله‌ها و زباله‌های خانگی که در بستر رودخانه انباشته شده‌اند، حکایت از یک حقیقت ناخوشایند دارند:خرم‌رود به حال خود رها شده و کسی مراقبش نیست.
آلودگی خرم‌رود، نتیجه یک اشتباه یا غفلت کوتاه‌مدت نیست؛ این بحران حاصل ترکیبی از عوامل ساختاری و رفتاری است. دفع غیراصولی پسماند توسط برخی شهروندان، کمبود زیرساخت‌های مؤثر مدیریت زباله در مناطق نزدیک به رودخانه، نبود برنامه منسجم و دائمی برای پاکسازی، ضعف نظارت بر تخلفات محیط‌زیستی و کمرنگ بودن آموزش و فرهنگ‌سازی در حوزه محیط‌زیست، همه و همه زنجیره‌ای را شکل داده‌اند که سال‌هاست تکرار می‌شود.
 آسیب‌هایی که بی‌تفاوتی امروز به همراه خواهد داشت
ادامه این روند تنها چهره شهر را زشت نمی‌کند؛ بلکه پیامد‌های جدی‌تری را به‌دنبال دارد:
 آلودگی منابع آب و تهدید سلامت عمومی
 تخریب زیستگاه آبزیان و کاهش تنوع زیستی
 افت شدید ارزش اکولوژیک و گردشگری رودخانه
 افزایش بوی نامطبوع و تجمع حشرات
 آسیب به منظر شهری و کاهش کیفیت زندگی
خرم‌رود تنها یک جریان آب نیست؛  بخشی از تاریخ، فرهنگ و حیات اجتماعی خرم‌آباد است و بی‌توجهی به آن، بی‌توجهی به هویت یک شهر است.
 راه نجات خرم‌رود؛ از وعده تا عمل
با وجود وعده‌های اخیر مسئولان درباره آغاز عملیات پاکسازی، کارشناسان تأکید می‌کنند که پاکسازی مقطعی و واکنشی هرگز راه‌حل پایدار نیست. مدیریت پسماند باید مداوم، هوشمندانه، با نظارت قاطع و با مشارکت فعال مردم اجرا شود.
در این میان، نقش شهروندان نیز کم‌اهمیت نیست. هیچ طرح یا برنامه مدیریتی نمی‌تواند جایگزین رفتار مسئولانه مردم در برابر محیط‌زیست شود. حفظ خرم‌رود، مسئولیتی جمعی است.
 خرم‌رود می‌تواند دوباره زندگی ببخشد
بحران امروز خرم‌رود یک زنگ خطر است؛ هشداری برای شهری که اگر شریان حیاتی‌اش را فراموش کند، بخشی از حیات، نشاط و زیبایی خود را از دست خواهد داد.
اما امید همچنان زنده است. خرم‌رود می‌تواند دوباره زلال شود، دوباره زیبا باشد و دوباره به‌عنوان نماد هویت خرم‌آباد بدرخشد…